Trong khoảng thời gian từ năm 2010 đến 2020, trong khi hầu hết các tôn giáo lớn trên thế giới đều trải qua sự tăng trưởng về dân số, Phật giáo nổi lên là tôn giáo duy nhất ghi nhận sự sụt giảm cả về số lượng tuyệt đối và tỷ lệ tương đối trong dân số toàn cầu. Số liệu thống kê cho thấy số lượng Phật tử trên toàn thế giới đã giảm từ 343 triệu người vào năm 2010 xuống còn 324 triệu người vào năm 2020, tương ứng với mức giảm 5%.

Nguyên nhân chính dẫn đến sự sụt giảm này được xác định đến từ hai yếu tố chính: tỷ lệ sinh thấp và hiện tượng nhiều người rời bỏ tôn giáo, đặc biệt là tại các quốc gia Đông Á như Trung Quốc và Nhật Bản. Tại Trung Quốc, số lượng Phật tử đã giảm xuống 23 triệu người, trong khi tại Nhật Bản, con số này giảm 7 triệu người. Sự suy giảm này cũng được ghi nhận tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nơi chiếm đến 98% số Phật tử toàn cầu, với mức giảm 6%, xuống còn khoảng 316 triệu người.

Ngược lại, một số khu vực khác như Bắc Mỹ và châu Âu đã ghi nhận sự tăng trưởng về số lượng Phật tử. Tại Bắc Mỹ, số Phật tử tăng 27%, đạt 5 triệu người, trong khi châu Âu tăng 26%, đạt 2,5 triệu người. Dù số lượng tăng nhanh, Phật tử tại hai khu vực này chỉ chiếm một phần nhỏ – lần lượt là 2% và 1% của toàn bộ Phật tử thế giới.

Hiện nay, Thái Lan đang là quốc gia có số Phật tử lớn nhất thế giới, với khoảng 68 triệu người, chiếm 94% dân số nước này. Đứng thứ hai là Trung Quốc với 53 triệu Phật tử, mặc dù chỉ chiếm khoảng 4% dân số Trung Quốc. Phật giáo là tôn giáo chiếm đa số tại 7 quốc gia: Campuchia (97%), Thái Lan (94%), Myanmar (89%), Bhutan (75%), Sri Lanka (70%), Lào (64%) và Mông Cổ (51%).

Một số quốc gia đã chứng kiến sự thay đổi đáng kể về tỷ lệ dân số theo đạo Phật. Hàn Quốc là một trong số đó, với sự giảm khoảng 7%, tức khoảng 2,6 triệu người, xuống còn 19%. Nguyên nhân chính là do hiện tượng “rời bỏ tôn giáo”, tức nhiều người được sinh ra trong gia đình theo đạo Phật nhưng lớn lên lại không còn thực hành tôn giáo này.

Tóm lại, sự suy giảm của số lượng Phật tử trên toàn cầu phản ánh xu hướng tôn giáo đang thay đổi trên toàn cầu, không chỉ riêng với Phật giáo, mà còn với nhiều truyền thống tín ngưỡng khác. Ngày nay, người trẻ có xu hướng cá nhân hóa niềm tin hơn là ràng buộc với tôn giáo truyền thống.

Thời trang và tôn giáo – sự kết hợp thiêng liêng trong thế giới hiện đại

Trong lịch sử, trang phục tôn giáo đã mang tính nghi lễ cao, thể hiện qua màu sắc, chất liệu và hình dáng được mã hóa chặt chẽ. Trang phục của các tu sĩ, áo lễ linh mục, khăn trùm đầu của nữ tu… không chỉ mang ý nghĩa về chức năng mà còn truyền đạt hệ giá trị thiêng liêng. Ngày nay, trong thế giới thời trang hiện đại, các nhà thiết kế đã lấy cảm hứng từ tôn giáo để tạo ra những bộ sưu tập đặc biệt, thể hiện sự kết hợp giữa tinh thần và phong cách.

Haute Couture Pháp và các thương hiệu xa xỉ Mỹ đã phát triển một hệ thống biểu tượng song song, nơi mỗi bộ sưu tập mang hơi hướng một “nghi lễ trình diễn”. Riccardo Tisci, trong thời kỳ lãnh đạo Givenchy, đã đưa Gothic Công giáo vào thời trang cao cấp với ren đen, mạng che mặt, thánh giá, và bầu không khí nhà nguyện Tây Ban Nha thế kỷ XV. Phong cách này không chỉ thể hiện sự tôn kính mà còn tạo ra một không gian thời trang độc đáo.

Jean Paul Gaultier cũng đã khiến thế giới dậy sóng khi đưa hình ảnh Madonna theo cả nghĩa ca sĩ và Đức Mẹ lên sàn diễn. Trong bộ sưu tập Thu – Đông 2007 Couture của Gaultier, áo giáp hiệp sĩ thời Trung Cổ kết hợp với vòng hào quang ánh kim, mạng che mặt như nữ tu sĩ, cùng áo chẽn gợi cảm như một sự hòa trộn giữa sự sùng kính và phản nghịch. Sự kết hợp này thể hiện sự tự do trong cách thể hiện và diễn giải tinh thần tôn giáo.

Gần đây, Met Gala 2018 mang chủ đề “Heavenly Bodies” đã trở thành một cơn địa chấn văn hóa. Các nhà mốt từ Pháp, Ý, Mỹ đồng loạt thắp sáng một đêm catwalk bằng hình ảnh của Giáo hoàng, thánh đường, linh mục và nữ tu. Sự kiện này đã chứng minh sức hút mạnh mẽ của tôn giáo trong thế giới thời trang.

Thom Browne, nhà thiết kế Mỹ nổi tiếng với chủ nghĩa hậu hiện đại, tôn giáo lại hiện lên như một nghi lễ lạnh lùng của sự phục sinh. Những chiếc áo chùng, giày hình cột đá, váy tang trắng với kết cấu điêu khắc, tất cả khiến người xem có cảm giác thời gian và sự yên lặng đều trở thành chất liệu thiết kế. Phong cách này thể hiện sự sáng tạo và cách tân trong việc kết hợp tôn giáo và thời trang.

Hashtag #HeavenCore đã bùng nổ trên Instagram, tràn ngập thánh giá, vầng hào quang, áo tu sĩ biến tấu thành crop top. Gen Z coi trang phục là sự cứu rỗi dưới góc nhìn hậu hiện đại. Sự phát triển của mạng xã hội đã giúp lan tỏa và kết nối các xu hướng thời trang mới.

Các nhà thiết kế như Dior, Valentino và Dolce & Gabbana đã dựng cả nhà nguyện trong show, biến runway thành giáo đường. Bộ sưu tập Alta Sartoria dành cho nam giới của Dolce & Gabbana cũng mang đến sự kết hợp tuyệt vời giữa đức tin và nghệ thuật thủ công. Sự kết hợp này không chỉ thể hiện sự tôn kính mà còn tạo ra những sản phẩm thời trang độc đáo.

Sự trỗi dậy của thời trang hoài cổ đang phản ánh sự tìm kiếm ý nghĩa của Gen Z và Millennials “với sự bấp bênh mà nhiều người trẻ đã trải qua”. Giới thời trang đang theo đuổi “sự khác biệt” trong giới hạn nghiêm ngặt của những chân trời quen thuộc. Sự kết hợp giữa tôn giáo và thời trang không chỉ thể hiện sự sáng tạo mà còn đáp ứng nhu cầu tìm kiếm ý nghĩa và giá trị của thế hệ trẻ.