Thời gian gần đây, nhiều vụ việc ‘bắt cóc online’ tinh vi đã xảy ra, đặt ra dấu hỏi lớn về sự kết nối trong gia đình và hiểm họa từ thế giới ảo. Những đối tượng giả danh công an hoặc cơ quan chức năng để lừa gạt, yêu cầu nạn nhân dàn dựng kịch bản bắt cóc, tống tiền.

Thế giới mạng, nơi vốn được xem là không gian học tập, kết nối và giải trí, đang dần trở thành ‘vùng xám’ tiềm ẩn nhiều rủi ro khôn lường, đặc biệt với lứa tuổi trẻ vị thành niên. Theo Báo cáo của Văn phòng Tổng Y sĩ Hoa Kỳ, năm 2023, có 95% thanh thiếu niên Mỹ từ 13-17 tuổi sử dụng mạng xã hội, trong đó hơn một phần ba dùng gần như liên tục.

Tổ chức Common Sense Media của Mỹ đưa ra số liệu năm 2025, khoảng 70% thanh thiếu niên Mỹ từng dùng AI (trí tuệ nhân tạo) để ‘trút bầu tâm sự’. Và hơn 30% nói rằng, họ chia sẻ chuyện nghiêm túc với AI còn hơn với người thật. Tại Việt Nam, báo cáo của UNICEF – Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc – năm 2022 chỉ ra, 82% trẻ từ 12-13 tuổi và 93% trẻ từ 14-15 tuổi dùng Internet hàng ngày.

Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng cảnh báo thanh thiếu niên Việt Nam hiện dùng mạng xã hội trung bình 5-7 giờ mỗi ngày. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho các gia đình và nhà giáo dục trong việc đảm bảo sự an toàn và lành mạnh cho trẻ em trong thế giới mạng.

Chuyên gia giáo dục, Phó Viện trưởng Viện Học tập suốt đời Tống Liên Anh chia sẻ, sự đứt gãy trong kết nối gia đình ở thời đại mạng bùng nổ như hiện nay không còn là chuyện hiếm. Nguyên nhân có thể xuất phát từ việc các thành viên trong gia đình dành quá nhiều thời gian cho điện thoại và mạng xã hội, dẫn đến sự cô lập và thiếu giao tiếp giữa các thành viên.

Chuyên gia Tống Liên Anh đưa ra lời khuyên trong vấn đề giáo dục ở gia đình: ‘Đôi khi, một bữa cơm không có điện thoại, một buổi tối đi bộ cùng nhau, hay chỉ là cùng con xem lại một bộ phim cũ cũng đủ tạo nên kết nối. Tôi thường khuyên phụ huynh hãy học cách hỏi con về cảm xúc chứ đừng chỉ hỏi về điểm số hay thành tích. Một câu như ‘Hôm nay con có vui không?’, ‘Có điều gì làm con mệt không?’ tưởng đơn giản, nhưng lại có thể mở ra cánh cửa để cha mẹ bước vào thế giới tâm tư đầy bí mật và xáo trộn của trẻ một cách rất tự nhiên.

Chuyên gia giáo dục Tống Liên Anh cho rằng, thế giới mạng xã hội đang có sức hút lớn với trẻ. Trẻ sẵn sàng chia sẻ suy nghĩ với một người lạ trên mạng, chứ không phải bố mẹ. Mạng xã hội có nguy cơ tạo ra khoảng trống lớn giữa bố mẹ và con cái, đồng thời tạo ra chuỗi đứt gãy trong các mối quan hệ trong gia đình, khi các thành viên đều muốn dùng điện thoại, lướt mạng hơn là cùng nhau chuyện trò.

Để giải quyết vấn đề này, cần có sự tham gia và phối hợp của nhiều bên, bao gồm gia đình, nhà trường và cộng đồng. Gia đình cần tạo ra môi trường an toàn và hỗ trợ cho trẻ, khuyến khích trẻ chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc. Nhà trường cần trang bị cho trẻ kiến thức và kỹ năng để sử dụng mạng xã hội một cách an toàn và có trách nhiệm.

UNICEF và các tổ chức khác cũng đang tích cực hoạt động để bảo vệ trẻ em trong thế giới mạng. Các chuyên gia và nhà nghiên cứu cũng đang tiếp tục tìm ra các giải pháp để giải quyết vấn đề này.

Chính phủ Trung Quốc đang siết chặt kiểm duyệt nội dung phim chiếu mạng để nâng cao chất lượng nghệ thuật và định hướng giá trị cho thanh thiếu niên. Mới đây, cơ quan quản lý của Trung Quốc đã ban hành văn bản yêu cầu chấn chỉnh và cấm thực hiện các phim chiếu mạng có nội dung xây dựng nhân vật siêu nhân, rời xa thực tế.

Văn bản này nhấn mạnh rằng những hình ảnh như vậy làm phai nhạt yếu tố chân thực trong lịch sử và không có lợi cho quá trình hình thành và phát triển tư duy của thanh thiếu niên. Các bộ phim nằm trong diện kiểm soát phần lớn là các phim ngắn được phát trên các nền tảng mạng xã hội. Hiện tại, các bộ phim ngắn có nội dung độc hại hay định hướng sai lệch đều bị gỡ bỏ trên các nền tảng.

Trong những năm gần đây, cơ quan quản lý văn hóa của Trung Quốc đã quan tâm đến dòng phim ngắn chiếu mạng, đặc biệt là sau sự bùng nổ của dòng phim này từ năm 2022 với doanh thu tăng trưởng lớn. Theo thống kê, quy mô thị trường phim ngắn tại Trung Quốc đã đạt 6,9 tỷ USD vào năm ngoái và số lượng người xem dòng phim này tăng mạnh trong những năm gần đây, đạt hơn nửa tỷ lượt xem trong năm 2024.

Để kiểm soát sự phát triển của dòng phim này, cơ quan quản lý của Trung Quốc đã tăng cường kiểm duyệt nội dung phim. Năm 2024, Tổng cục Phát thanh Truyền hình Trung Quốc đã ban hành 2 thông báo điều chỉnh việc sản xuất các phim ngắn về đề tài trung niên và phim có yếu tố ‘tổng tài bá đạo’. Những bộ phim ngắn lấy doanh nhân làm nhân vật chính đại diện cho thành công, quyền lực và giàu có, và kết hợp với cốt truyện lãng mạn phi lý chứa đựng nhiều tình tiết xa rời thực tế, tuyên truyền lối sống sai lệch.

Cơ quan quản lý yêu cầu các bộ phim ngắn về doanh nhân cần được xây dựng đúng thực tế, tránh tạo nên những kịch bản vô lý, khiến giới trẻ bị ảnh hưởng về tư tưởng. Dòng phim này bị cấm với mục đích nâng cao chất lượng sáng tác, xây dựng hệ sinh thái sáng tạo nghệ thuật lành mạnh.

Không chỉ vậy, cơ quan quản lý của Trung Quốc cũng yêu cầu các nền tảng phát sóng phải kiểm duyệt kỹ, ngăn chặn các phim ngắn khai thác yếu tố sùng bái tiền bạc, phô trương quyền lực hay sự giàu sang. Trước đó, Tổng cục Phát thanh Truyền hình Trung Quốc cũng ra văn bản yêu cầu chấm dứt nạn ‘thẩm mỹ ẻo lả’, cấm các nam nghệ sĩ chuộng phong cách phi giới tính, trang điểm, ăn mặc lòe loẹt, sử dụng nhiều phụ kiện.

Các cơ quan quản lý nghệ thuật Trung Quốc cho rằng đây là xu hướng thiếu chuẩn mực, làm ảnh hưởng đến sự phát triển của thế hệ trẻ. Các blogger lớn tại Trung Quốc cũng được yêu cầu nam tính hơn trong tạo hình. Dòng phim đam mỹ (đồng tính nam), yêu sớm, tình một đêm cũng bị cấm tại thị trường Trung Quốc.

Việc ngăn chặn dòng phim đam mỹ hay sự nữ tính hóa trong cộng đồng nam nghệ sĩ tại Trung Quốc xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Theo AFP, do tỷ lệ sinh tại Trung Quốc ngày càng giảm, các nhà chức trách Trung Quốc đang cố gắng khơi dậy giá trị nam tính truyền thống ở giới trẻ.

Trong khuôn khổ chuyến công tác tại Cộng hòa Senegal, sáng ngày 23/7, tại thủ đô Dakar, Phu nhân Chủ tịch Quốc hội Việt Nam, bà Nguyễn Thị Thanh Nga, đã dẫn đầu Đoàn đại biểu Việt Nam đến thăm Trung tâm Hỗ trợ trẻ em và thanh thiếu niên khuyết tật trí tuệ ESTEL. Đây là một tổ chức phi lợi nhuận của Senegal, chuyên hỗ trợ trẻ em, thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ tuổi khuyết tật trí tuệ.

Trung tâm ESTEL, tọa lạc tại quận Ouakam, Dakar, hiện đang hỗ trợ 52 học sinh từ độ tuổi 4 đến 30. Sứ mệnh của Trung tâm là bảo vệ quyền của người khuyết tật trí tuệ, cung cấp giáo dục và đào tạo nghề để tăng cường tính độc lập và thúc đẩy sự hòa nhập xã hội. Trung tâm không chỉ cung cấp môi trường học tập và rèn luyện mà còn giúp học sinh phát triển kỹ năng và tự tin để hòa nhập vào cộng đồng.

Trong chuyến thăm, Phu nhân Nguyễn Thị Thanh Nga và Đoàn đại biểu đã được chào đón nồng nhiệt bởi các nghệ sĩ và người dân địa phương. Đại diện lãnh đạo Trung tâm ESTEL đã báo cáo về tình hình hoạt động của Trung tâm và chia sẻ về những nỗ lực không ngừng nghỉ nhằm hỗ trợ trẻ em khuyết tật tại Senegal. Qua đó, Phu nhân Nguyễn Thị Thanh Nga đã bày tỏ xúc động khi thăm Trung tâm và đánh giá cao tôn chỉ, sứ mệnh hoạt động của Trung tâm.

Phu nhân Chủ tịch Quốc hội Việt Nam cũng vui mừng khi thấy sự nỗ lực của Trung tâm trong việc quan tâm, tạo điều kiện tốt nhất chăm sóc, giáo dục các em học sinh. Bà Nguyễn Thị Thanh Nga hy vọng Việt Nam và Senegal sẽ tăng cường hợp tác để chia sẻ kinh nghiệm trong bảo vệ người yếu thế, người khuyết tật. Qua đó, hai nước có thể học hỏi lẫn nhau và tìm ra những giải pháp hiệu quả để hỗ trợ những nhóm đối tượng này.

Nhân dịp này, Phu nhân Nguyễn Thị Thanh Nga đã trao tặng Trung tâm 5 máy tính và 1 máy in cùng các sản phẩm thủ công do người khuyết tật làm ra. Những món quà này không chỉ thể hiện sự quan tâm của Phu nhân và Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn mà còn thể hiện sự hỗ trợ thiết thực dành cho trẻ em khuyết tật tại Senegal.

Chuyến thăm của Phu nhân Nguyễn Thị Thanh Nga và Đoàn đại biểu Việt Nam thể hiện sự quan tâm đặc biệt đối với trẻ em khuyết tật tại Senegal. Qua đó, Việt Nam mong muốn tăng cường mối quan hệ hợp tác với Senegal nói riêng và các quốc gia khác nói chung trong lĩnh vực hỗ trợ người khuyết tật, nhằm mang lại cơ hội phát triển bình đẳng cho tất cả mọi người.