Thời gian gần đây, nhiều vụ việc ‘bắt cóc online’ tinh vi đã xảy ra, đặt ra dấu hỏi lớn về sự kết nối trong gia đình và hiểm họa từ thế giới ảo. Những đối tượng giả danh công an hoặc cơ quan chức năng để lừa gạt, yêu cầu nạn nhân dàn dựng kịch bản bắt cóc, tống tiền.

Thế giới mạng, nơi vốn được xem là không gian học tập, kết nối và giải trí, đang dần trở thành ‘vùng xám’ tiềm ẩn nhiều rủi ro khôn lường, đặc biệt với lứa tuổi trẻ vị thành niên. Theo Báo cáo của Văn phòng Tổng Y sĩ Hoa Kỳ, năm 2023, có 95% thanh thiếu niên Mỹ từ 13-17 tuổi sử dụng mạng xã hội, trong đó hơn một phần ba dùng gần như liên tục.

Tổ chức Common Sense Media của Mỹ đưa ra số liệu năm 2025, khoảng 70% thanh thiếu niên Mỹ từng dùng AI (trí tuệ nhân tạo) để ‘trút bầu tâm sự’. Và hơn 30% nói rằng, họ chia sẻ chuyện nghiêm túc với AI còn hơn với người thật. Tại Việt Nam, báo cáo của UNICEF – Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc – năm 2022 chỉ ra, 82% trẻ từ 12-13 tuổi và 93% trẻ từ 14-15 tuổi dùng Internet hàng ngày.

Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng cảnh báo thanh thiếu niên Việt Nam hiện dùng mạng xã hội trung bình 5-7 giờ mỗi ngày. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho các gia đình và nhà giáo dục trong việc đảm bảo sự an toàn và lành mạnh cho trẻ em trong thế giới mạng.

Chuyên gia giáo dục, Phó Viện trưởng Viện Học tập suốt đời Tống Liên Anh chia sẻ, sự đứt gãy trong kết nối gia đình ở thời đại mạng bùng nổ như hiện nay không còn là chuyện hiếm. Nguyên nhân có thể xuất phát từ việc các thành viên trong gia đình dành quá nhiều thời gian cho điện thoại và mạng xã hội, dẫn đến sự cô lập và thiếu giao tiếp giữa các thành viên.

Chuyên gia Tống Liên Anh đưa ra lời khuyên trong vấn đề giáo dục ở gia đình: ‘Đôi khi, một bữa cơm không có điện thoại, một buổi tối đi bộ cùng nhau, hay chỉ là cùng con xem lại một bộ phim cũ cũng đủ tạo nên kết nối. Tôi thường khuyên phụ huynh hãy học cách hỏi con về cảm xúc chứ đừng chỉ hỏi về điểm số hay thành tích. Một câu như ‘Hôm nay con có vui không?’, ‘Có điều gì làm con mệt không?’ tưởng đơn giản, nhưng lại có thể mở ra cánh cửa để cha mẹ bước vào thế giới tâm tư đầy bí mật và xáo trộn của trẻ một cách rất tự nhiên.

Chuyên gia giáo dục Tống Liên Anh cho rằng, thế giới mạng xã hội đang có sức hút lớn với trẻ. Trẻ sẵn sàng chia sẻ suy nghĩ với một người lạ trên mạng, chứ không phải bố mẹ. Mạng xã hội có nguy cơ tạo ra khoảng trống lớn giữa bố mẹ và con cái, đồng thời tạo ra chuỗi đứt gãy trong các mối quan hệ trong gia đình, khi các thành viên đều muốn dùng điện thoại, lướt mạng hơn là cùng nhau chuyện trò.

Để giải quyết vấn đề này, cần có sự tham gia và phối hợp của nhiều bên, bao gồm gia đình, nhà trường và cộng đồng. Gia đình cần tạo ra môi trường an toàn và hỗ trợ cho trẻ, khuyến khích trẻ chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc. Nhà trường cần trang bị cho trẻ kiến thức và kỹ năng để sử dụng mạng xã hội một cách an toàn và có trách nhiệm.

UNICEF và các tổ chức khác cũng đang tích cực hoạt động để bảo vệ trẻ em trong thế giới mạng. Các chuyên gia và nhà nghiên cứu cũng đang tiếp tục tìm ra các giải pháp để giải quyết vấn đề này.

Thời đại số đã tạo ra những thách thức mới trong việc bảo vệ trẻ em khỏi các hành vi xâm hại và bắt cóc. Mạng xã hội, một công cụ kết nối quan trọng, cũng trở thành nơi ẩn náu lý tưởng cho những kẻ có hành vi tội phạm. Với sự xuất hiện của các thủ đoạn lừa đảo trực tuyến, nhiều đứa trẻ đã trở thành nạn nhân của những kẻ bắt cóc.

Gần đây, một loạt các vụ việc bắt cóc trực tuyến đã được công bố, khiến dư luận xã hội dấy lên mối lo ngại sâu sắc. Vào ngày 25/7, Đội Đặc nhiệm – Đội 2, Phòng Cảnh sát Hình sự Công an TP.HCM đã tìm thấy một nữ sinh ở một khách sạn trong trạng thái hoảng loạn và đưa về nhà. Được biết, nữ sinh này đã mất liên lạc với gia đình sau khi nghe điện thoại của người lạ và xin ra ngoài.

Trước đó, vào ngày 22/7, Công an phường Ô Chợ Dừa, TP. Hà Nội, đã kịp thời ngăn chặn vụ lừa đảo, giả danh Công an đe dọa một nữ sinh nhằm thực hiện việc ‘bắt cóc Online’. Từ tháng 3 đến đầu tháng 7 năm 2025, công an đã giải cứu 10 nạn nhân là sinh viên bị lừa trong các vụ ‘bắt cóc online’. Vụ việc là hồi chuông cảnh báo về thủ đoạn ngày càng tinh vi, bài bản và chuyên nghiệp của các đối tượng lừa đảo.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là tại sao thế hệ trẻ sinh ra trong thời đại công nghệ số lại dễ bị lừa trên chính môi trường số? Câu trả lời là do họ thiếu hiểu biết pháp luật, thiếu kỹ năng, và thiếu sự chuẩn bị cho những tình huống nguy hiểm trong thế giới mạng.

Nguyên nhân sâu xa hơn có lẽ chính là sự ngắt kết nối với gia đình, nên trong những tình huống bối rối và nhiều nguy hiểm, các em đã chọn cách một mình xử lý, thay vì tìm kiếm sự giúp đỡ từ chính người thân. Mất kết nối giữa cha mẹ và con cái thường xuất phát từ sự thiếu thấu hiểu và khó khăn trong việc bày tỏ tình yêu thương. Mối quan hệ gia đình đòi hỏi sự thấu hiểu và khả năng chia sẻ để phát triển.

Nhiều cha mẹ không biết cách bày tỏ tình yêu thương và không thể truyền đạt cảm xúc của mình đến con cái. Con chỉ cảm nhận rằng bố mẹ đang đặt nhiều yêu cầu khắt khe và không hiểu được niềm đau của cha mẹ. Do đó, con tự tạo ra khoảng cách để tránh sự trách móc và áp lực liên tục.

Thực tiễn cuộc sống yêu cầu những bậc làm cha làm mẹ chúng ta ngày nay phải học lại từ đầu, và dạy con những kỹ năng mới. Cha mẹ, mỗi ngày, hãy làm sao để con cảm thấy nhà mình là nơi an toàn và tin cậy, có thể thoải mái kể về mọi thứ, nhất là những chuyện ‘nhạy cảm’ trên mạng xã hội. Hãy làm sao để khi con gặp khó khăn, con sẽ kể với ba mẹ đầu tiên.

Bởi rằng, các kỹ thuật dọa dẫm hay kiểm soát của bố mẹ sẽ không bao bọc con đủ so với những chiêu trò của những kẻ lừa đảo qua mạng. Để nâng cao nhận thức và kỹ năng cho trẻ, các bậc phụ huynh có thể tham khảo các nguồn thông tin hữu ích từ các chuyên gia và cơ quan chức năng, chẳng hạn như Cổng thông tin điện tử của Bộ Công an hoặc Cổng thông tin điện tử của Sở Giáo dục và Đào tạo. Những thông tin này sẽ giúp cha mẹ có thêm kiến thức và kỹ năng để bảo vệ con cái mình trong thời đại số.