Ẩm thực Quảng Bình vốn đa dạng và phong phú, với nhiều món ăn độc đáo và đặc sản địa phương. Một trong những món ăn đặc biệt và hấp dẫn du khách là canh chua cá đuối xương rồng. Món ăn này không chỉ là một phần quan trọng của văn hóa ẩm thực địa phương mà còn là trải nghiệm ẩm thực đáng nhớ cho du khách khi đến với vùng đất này.
Thời điểm từ tháng 6 đến tháng 8 hàng năm là thời điểm lý tưởng để du lịch Quảng Bình. Bên cạnh các địa điểm du lịch nổi tiếng như Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, hệ thống hang động bí ẩn, biển Nhật Lệ, bãi đá nhảy…, tỉnh này còn có nhiều đặc sản độc đáo và hấp dẫn. Một trong số đó là canh cá đuối xương rồng, một món ăn vừa quen vừa lạ, mang đậm hương vị của vùng đất ven biển.
Cây xương rồng, một loài cây gai chi chít, mọc phổ biến ở khu vực ven biển, đặc biệt là tại các vùng đồi cát chạy dọc theo bờ biển. Loại cây này không chỉ mang lại cảnh quan độc đáo mà còn là nguồn nguyên liệu quan trọng cho ẩm thực địa phương. Xương rồng đã được sử dụng như một loại rau cứu đói trong quá khứ và ngày nay đã trở thành nguyên liệu trong nhiều món ăn ngon như gỏi xương rồng, xương rồng xào thịt bò, xương rồng xào tỏi, salad xương rồng, canh chua cá xương rồng…
Canh chua xương rồng có thể nấu cùng nhiều loại cá khác nhau như cá lóc, cá ngần, cá ngạnh, mực, nhưng phổ biến hơn cả là cá đuối. Người dân ưa chuộng sử dụng loại xương rồng 5 cánh, hay còn gọi là xương rồng ngôi sao, vì ít vị chát, ngon và đẹp mắt. Xương rồng non, màu xanh nhạt, thân lá mập thường được lựa chọn. Việc hái xương rồng vào lúc sáng sớm được cho là sẽ mang lại độ mọng nước tốt hơn. Nếu hái vào buổi chiều, thân xương rồng sẽ khô hơn, và khi nấu sẽ không còn thanh mát.
Quá trình chế biến xương rồng rất quan trọng. Xương rồng cần được gọt sạch gai xung quanh, tách lớp màng ở ngoài cho sạch, sau đó thái thành lát mỏng và rửa qua nước muối. Một số người sẽ chần xương rồng trong nước sôi để giảm độ nhớt và vị chua. Cá đuối tươi sau khi rửa sạch, sơ chế, sẽ được thái khúc nhỏ, ướp mắm muối, gia vị, sau đó xào trên chảo nóng cho thấm rồi thả xương rồng vào, đảo qua vài lượt trước khi thêm nước sôi.
Sau khi nồi canh sôi, đầu bếp sẽ nêm nếm vừa ăn và cho thêm mùi tàu (ngò gai), hành lá để dậy mùi thơm. Xương rồng có vị chua nhẹ, thanh mát, dễ chịu, khác biệt với vị chua của sấu, khế hay lá giang. Miếng xương rồng được nấu chín có độ dai và giòn, tạo cảm giác lạ miệng. Thịt cá đuối đậm đà, ngọt và thơm, tạo nên hương vị đặc trưng cho món ăn.
Canh chua cá đuối xương rồng là món canh giải nhiệt lý tưởng sau một buổi vui chơi ở biển. Món ăn này không chỉ mang lại hương vị độc đáo mà còn thể hiện sự tinh tế trong cách chế biến và sử dụng nguyên liệu địa phương. Hiện tại, các quán ăn dọc bờ biển ở Quảng Bình đều bán canh xương rồng, mỗi quán có một bí quyết riêng để tạo nên hương vị đặc trưng.
Gần đây, xương rồng cũng được sáng tạo thành các món ăn mới như trà xương rồng, kết hợp với trà xanh hoa nhài, hoa quả tươi hoặc nước dừa, và mứt xương rồng, một món ăn ngọt dịu. Những sáng tạo này thể hiện sự đa dạng và phong phú của ẩm thực địa phương, đồng thời cho thấy sự sáng tạo không ngừng của người dân trong việc biến tấu nguyên liệu thành các món ăn độc đáo.
Với những đặc sản độc đáo như canh chua cá đuối xương rồng, Quảng Bình đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách yêu thích ẩm thực và khám phá văn hóa địa phương. Món ăn này không chỉ là một phần của văn hóa ẩm thực mà còn là trải nghiệm đáng nhớ cho bất kỳ ai đã thử qua.
